Śmierć przychodzi za wcześnie, a czasem za późno

O przygotowaniu do odchodzenia, o ludziach rozczarowanych medycyną, o sakramentach i towarzyszeniu do ostatniego tchu z ks. Waldemarem Poczylasem, od wielu lat kapelanem szpitalnym, rozmawia ks. Marek Łuczak

KS. MAREK ŁUCZAK: — W szpitalu był akurat ostry dyżur. Kapelan pojawił się w sali pełnej chorych, którzy po raz pierwszy spędzili noc na oddziale. Jak się wówczas zachować? Kapelan w takiej sytuacji czuje się trochę jak przedstawiciel firmy, która chce opchnąć towar niekoniecznie deficytowy...

KS. WALDEMAR POCZYLAS: — Pierwszy kontakt z chorymi nie zawsze jest przyjemny. Staram się wejść do sali uśmiechnięty. Zwykle też pozdrawiam ich na dwa różne sposoby — do części zwracam się słowami: „Szczęść Boże”, a do innych mówię: „Dzień dobry”. Proponuję też, by sobie wybrali pozdrowienie, które im bardziej odpowiada. To pierwsze spotkanie wygląda tak, jakbym był przedstawicielem części personelu, który zwraca się do chorych z bardzo konkretną ofertą pomocy.

— Kiedy słucham tych słów, przypomina mi się postawa ks. Jana Kaczkowskiego...

— Czytam jego książki, szanuję go, ale — moim zdaniem — nie należy nikogo naśladować. Nie wszystko z tego, co wyczytałem, może być powielane w mojej pracy. Na pewno jednak zdaję sobie sprawę z tego, że trzeba być wobec chorych bardzo delikatnym. Niektórzy kojarzą księdza z instytucją Kościoła i mają różne obciążenia z tym związane. Z moich doświadczeń jednak wynika, że takie sytuacje należą do rzadkości.

— Z jednej strony jest sakrament namaszczenia chorych, który ma umacniać na drodze zdrowienia, z drugiej — w szpitalu udzielamy czasem Wiatyku, a więc — jak sama nazwa wskazuje („via” to po łacinie droga) — mamy zabezpieczyć chorych na drogę przekroczenia granicy między życiem i śmiercią. Jak sobie poradzić z tym napięciem?

— Teksty liturgiczne mówią o staczaniu ostatniej walki. Trzeba tu wielkiej wrażliwości i skupienia uwagi na rodzinie, ale też na chorym, który szczególnie gdy jest przytomny, zasługuje na wyjątkową pieczołowitość ze strony kapelana szpitalnego. Inaczej sytuacja wygląda, gdy mam do czynienia z kimś, kto wcześniej był przygotowywany na odchodzenie do wieczności. Są takie sytuacje, że wcześniej jest okazja do rozmowy, wtedy nie boję się tekstów liturgicznych, które jakby mówią wprost o tym. Niezależnie jednak od czasem pesymistycznego z punktu widzenia doczesności wydźwięku tych słów zawsze musimy mówić, że modlimy się o zdrowie i o pogodzenie się z wolą Bożą. Często powtarzam rodzinie, że byłem świadkiem licznych sytuacji, gdy lekarze komunikowali koniec, a sytuacja — jakby wbrew medycynie — zmieniała się później diametralnie i chory na długi czas odzyskiwał zdrowie.

— A gdy pacjenci są nieprzytomni?

— Taka sytuacja czasem ma miejsce na OIOM-ie. Tam ludzie często są nieprzytomni, ale zachowując wszelką delikatność, przychodzę do nich z błogosławieństwem. Przychodzę tam z Panem Jezusem i błogosławię ich Najświętszym Sakramentem. Mówię o tym otwarcie rodzinom tych chorych, niczego nie ukrywam.

— Czy kapelan szpitalny bywa obwiniany za chorobę czy śmierć bliskich?

— Niektórzy ludzie są zbuntowani. Na pierwszy rzut oka widać, że nie chcą współpracować z osobą duchowną w żaden sposób. Bardzo wyraźnie wtedy komunikują, że nie chcą żadnej posługi, że to już nie ma sensu. W takich sytuacjach muszę przyznać, że sobie nie poradziłem, że trzeba się wycofać, bo niczego w tak delikatnych sprawach nie można dokonywać na siłę. Rozumiem, że muszę uszanować wolę tych ludzi.

— Jak kapelan radzi sobie ze sobą? Spotyka przecież tyle cierpienia...

— Nie da się tej pracy oderwać od ludzkich emocji. Nie zawsze chodzi o nagłą śmierć. Czasem w ośrodku opiekuńczym przez długie miesiące towarzyszy się chorym, a później pozostaje widok pustego łóżka. Innym razem ma się do czynienia z chorymi, którzy od lat chcą umrzeć, a śmierć nie przychodzi. Czasem śmierć przychodzi za wcześnie, a czasem za późno. Moim zadaniem jest towarzyszyć tym ludziom. Dziś wiem ponad wszelką wątpliwość, że jestem na właściwym miejscu. Zawsze chciałem być kapelanem szpitalnym, a jeśli tylko widzę ze strony chorych oraz ich rodzin dostateczną otwartość, jestem gotów na dodatkowe poświęcenia. Przychodzę do szpitala także wtedy, gdy oficjalnie moje obowiązki zostały już zakończone. Mógłbym nie opuszczać murów szpitala, gdyby była taka potrzeba.

opr. mg/mg