Na północy Polski

Czy na terenach dzisiejszej Polski organizowano wyprawy krzyżowe? Gdzie osiedlili się mężczyźni, którzy nie chcieli iść do wojska? Kim byli Goci? Za tymi pytaniami kryje się propozycja wakacji w okolicach Zalewu Wiślanego.

Bogactwo rozmaitości

Na Mierzei Wiślanej znajdziemy ciągnące się kilometrami piękne piaszczyste plaże. Zalew jest rajem dla miłośników sportów wodnych począwszy od żeglarstwa, a skończywszy na lotniarstwie i paralotniarstwie. Na terenie dzisiejszej miejscowości Sztutowo, w miejscu z którego można dosłyszeć morskie fale, w czasie II wojny światowej w hitlerowskim obozie Stutthof zamęczono dziesiątki tysięcy ludzi. Niedaleko stamtąd do Trójmiasta. Kierując się z kolei na południe natrafiamy na zamki krzyżackie. Na północny-wschód od Elbląga chętni mogą zażyć przyjemności leśnych wędrówek po morenowych wzniesieniach, pośród rzek, strumieni i głębokich wąwozów. Można tam spotkać łosia, jelenia plamistego albo największego z polskich motyli, ćmę trupią główkę. We Fromborku „odnaleziono” właściwe miejsce dla Ziemi, Słońca i gwiazd.

Truso i św. Wojciech

Według średniowiecznego opisu angielskiego pisarza Wulfstana pochodzącego z 900 r., nad jeziorem Druzo (dzisiejsze Druzno w pobliżu Elbląga) leżała osada Truso. Jego mieszkańcami byli Goci. Wystawę o Truso obejrzymy w Muzeum Elbląskim.

Niedaleko dzisiejszego Elbląga w czasie wyprawy misyjnej do Prusów w 997 roku zamordowano świętego Wojciecha. Obecnie w tym miejscu jest osada Święty Gaj, w której katolicy zamieszkują w przykładnej zgodzie z licznymi tu grekokatolikami i prawosławnymi.

Wyprawy krzyżowe

W XIII wieku na ziemię chełmińską sprowadzono wygnanych poprzednio z Węgier Krzyżaków- Zakon Szpitala NMP Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Po kilkudziesięciu latach podbili oni plemiona pruskich Warmów i Pomezanów. Zbudowali na Warmii około 120 zamków oddalonych od siebie o 15-30 km. Najbardziej znanym jest zamek Wielkiego Komtura w Malborku, do którego Krzyżacy przenieśli stolicę swojego państwa (z Wenecji). Po poważnych zniszczeniach tej twierdzy w czasie II wojny światowej została ona gruntownie odnowiona przez Polaków. W efekcie zamek krzyżacki w Malborku wpisano na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Jest to największy zamek ceglany w Europie. Kręcono tam filmy (Krzyżacy, Pan Samochodzik i Templariusze, Wiedźmin oraz Znak orła, Hans Kloss. Stawka większa niż życie).

Żuławy i mennonici

Żuławy Wiślane to ziemie w delcie Wisły. Zamieszkujący tu przez wieki ludzie zawziętym wysiłkiem zamienili te wodne i podmokłe niegdyś ostępy w żyzną krainę. Wybudowali 3 tysiące km kanałów oraz 17 tysięcy km rowów otoczonych groblami i wałami przeciwpowodziowymi. Żuławy są dziełem holenderskich osadników przybyłych tu w XVI wieku, ponieważ w swoim rodzinnym kraju byli represjonowani. Nazwa ludu, mennonici, pochodzi od fryzyjskiego przywódcy, Menno Simonsa, zwanego Mennonem. Wyznawali oni hasła powrotu do wiary pierwszych naśladowców Chrystusa i byli zwolennikami prostoty życia. Nie chcieli piastować urzędów, ani wiązać się przysięgą. Ówczesna Polska uznała mennonitów, w tym ich prawo do odmowy służby wojskowej. W czasach zaboru pruskiego lud ten emigrował do USA, Kanady, nad Morze Czarne, a nawet na Syberię, a po II Wojnie Światowej do Niemiec. Po mennonitach pozostały dziś domy podcieniowe i zagrody holenderskie. Płoty gospodarstw były zbudowane ze splecionych gałęzi wierzbowych utrudniających zalewy Wisły i zatrzymujących żyzny muł niesiony przez rzekę. Charakterystyczne są dawne cmentarze mennonickie wzniesione na sztucznych wzgórzach (terpy) otoczonych drzewami. Trwają prace nad utworzeniem na Żuławach rezerwatu o nazwie Mała Holandia upamiętniającego ten pracowity lud i jego osiągnięcia. Żuławy są znane też z najniżej położonego w Polski miejsca, depresji w Raczkach Elbląskich, niedaleko Elbląga /-1,8 m. n. p. m./.

Elbląg górą

W okresie rozkwitu handlu polskim zbożem transportowano je Wisłą do Bałtyku, skąd było przewożone do innych krajów Europy. Za Stefana Batorego Elbląg leżał bezpośrednio nad morzem, należał do Hanzy i miał monopol na handel z Anglią. Upadek dumnego miasta rozpoczął się od wojen szwedzkich. Dzisiejszy Elbląg nie leży już nad morzem. Stało się to w wyniku powiększania się Mierzei Wiślanej, przez co Bałtyk zmienił swoje granice cofając się w czasach historycznych na północ. W 1861 roku otwarto Kanał Elbląski łączący Elbląg z innymi szlakami wodnymi. To unikalny w Europie system pochylni napędzanych wodą, dzięki którym statki są przeciągane po szynach na specjalnych platformach na inny poziom wody. Zaprojektował go holenderski inżynier Jakob Georg Stenke. Niedawno został uznany za jako zabytek historii techniki. Jest to jedna z największych atrakcji turystycznych regionu (wyprawa statkiem po trawie). Ów Kanał, jak i inne wartkie rzeki Warmii, nadają się na wyprawy kajakowe. W swoim czasie pływał tu Karol Wojtyła.

Frombork i Kopernik

Warmia za czasów krzyżackich była lojalna Polsce, co było zasługą rządów na tych ziemiach biskupów fromborskich.

Frombork to obecnie małe i ciche miasteczko z położoną na wzgórzu wspaniałą Katedrą Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja, jedną z największych i budzących podziw budowli sakralnych Europy środkowej. Obok znajdziemy Muzeum Kopernika, który spędził tu wiele lat swojego życia.

Zalew Wiślany

Ta zatoka morska należąca w części do Polski, a po części do Rosji; płytki akwen morski. Z czasem Mierzeja Wiślana wydłuży się i wówczas z Zalewu powstanie wielkie jezioro przybrzeżne. Na razie jednak polecam rejsy statkami z Elbląga, Fromborka, lub Tolkmicka do Krynicy Morskiej i z powrotem, albo też na zachód słońca na Zalewie.