Godność osoby ludzkiej

Władysław Ochmański Eutanazja nie jest alternatywą ISBN: 978-83-7580-008-1 wyd.: Wydawnictwo Salwator 2008

Wybrane fragmenty Rozdział I - Eutanazja i jej rodzaje Etymologia oraz ewolucja znaczenia pojęcia „eutanazja” Pojęcie eutanazji w czasach starożytnych i w średniowieczu Pojęcie eutanazji w czasach nowożytnych Rozdział II - Etyka wobec eutanazji Kryzys moralny współczesnego społeczeństwa Kryzys etyczny medycyny klinicznej Godność osoby ludzkiej Chrześcijański sens cierpienia

Godność osoby ludzkiej

Człowiek istnieje jako najdoskonalsza istota w przyrodzie i zajmuje centralne miejsce w Bożym planie zbawienia, a tym samym w pasterskiej trosce Kościoła: „Człowiek w całej prawdzie swego istnienia i bycia osobowego i zarazem wspólnotowego jest pierwszą drogą, po której winien kroczyć Kościół w pełnieniu swego posłannictwa, jest pierwszą drogą Kościoła, drogą wyznaczoną przez samego Chrystusa”.

Całościowa wizja człowieczeństwa jest możliwa tylko poprzez odniesienie osoby ludzkiej do Boga. Tylko w ten sposób znajdujemy odpowiedź na najbardziej podstawowe pytania dotyczące ludzkiego życia: kim jest człowiek, jaką wartość ma jego życie, co jest dobrem, a co złem, jaki sens ma ludzkie cierpienie i umieranie.

Prawda o godności człowieka ujawnia się wyraźnie w kontekście trzech faktów historii Zbawienia: aktu Stworzenia, tajemnicy Wcielenia oraz Odkupienia człowieka. Z biblijnego przekazu jednoznacznie wynika, że człowiek pochodzi od Boga i że jest przeznaczony do życia. Powołanie człowieka do istnienia jest wynikiem miłości i decyzji Stwórcy, który rzekł: „uczyńmy człowieka na nasz obraz” (Rdz 1,26). To właściwe w tym podobieństwie do Boga tkwi wielka godność człowieka.

Wszystkie cechy osobowe wyróżniające człowieka spośród otaczającej go rzeczywistości wskazują na podobieństwo do Stwórcy. Dzięki upodobnieniu do Boga człowiek został wyniesiony ponad wszystkie inne stworzenia. Wartość ludzkiego życia oceniana z punktu widzenia teologii ukazuje się w pełni dopiero w kontekście tajemnicy Stworzenia, Wcielenia i Odkupienia. Tajemnice te uzasadniają godność człowieka, który z miłości został przez Boga stworzony oraz zbawiony przez Jezusa Chrystusa.

W biblijnym opisie o Bożym podobieństwie życie ludzkie ukazuje się jako cenny dar Boga. Człowiek, przyjmując ten dar, uznaje swoją zależność od Stwórcy — Pana życia. Dlatego wszystkie podejmowane przez człowieka próby eliminacji daru życia swojego lub drugiej osoby są uzurpacją prawa należnego Bogu.

Życie chrześcijanina jest nieustannym budowaniem wspólnoty z Bogiem. Stąd niszczenie niewinnego życia ludzkiego jest równoznaczne z niszczeniem dialogu człowieka ze swoim Stwórcą.

Życie zostało człowiekowi nie tylko dane, ale i zadane jako rzeczywistość domagająca się twórczej współpracy z Bogiem w jego rozwoju. Ponoszenie „[...] jakości życia ma polegać na coraz większej trosce o jedność z Bogiem wyrażającej się w ufnej akceptacji swojej egzystencji, akceptacji potwierdzonej również w jej terminalnej fazie”.

Doniosłość tajemnicy Wcielenia polega w dużej mierze na rehabilitacji ludzkiej cielesności. Bóg dla nas stał się człowiekiem i za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy (Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary). Przyjęcie ciała przez Chrystusa jest wyraźnym potwierdzeniem tego, co z natury jest dobre i zamierzone przez Boga, który uczynił człowieka jako duchowo-fizyczną jedność. Dlatego wszelkie akty eutanatyczne godzą nie tylko w godność człowieka, ale są również sprzeczne z odwiecznym planem Boga-Stwórcy. Warto w tym miejscu przytoczyć słowa św. Pawła: „Nikt z nas nie żyje dla siebie i nikt nie umiera dla siebie: jeżeli bowiem żyjemy, żyjemy dla Pana, jeżeli zaś umieramy, umieramy dla Pana. I w życiu więc, i w śmierci należymy do Pana” (Rz 14,7n).

Jednakże na skutek grzechu Boże podobieństwo w człowieku zostało zniekształcone i osłabione. Grzech pierworodny był wyrazem buntu i niewierności pierwszych ludzi względem Boga. Do najpoważniejszych jego skutków, obciążających cały rodzaj ludzki, należą cierpienia i śmierć. Taki stan człowieka przez grzech oddzielonego od Stwórcy prowadziłby go do wiecznej zagłady, lecz miłosierny Bóg realizuje swój plan zbawienia człowieka.

Bóg, który ukochał ludzi i pozostał wierny tej miłości, podjął nowe dzieło w historii ludzkości — dzieło Zbawienia. Poniżona przez grzech godność człowieka zostaje więc uleczona i podniesiona dzięki odkupieniu, którego dokonał Chrystus. Człowiek odkupiony przez śmierć Chrystusa został obdarzony życiem Bożym i jest powołany do zjednoczenia z Jezusem, który ukazuje pełną wartość ludzkiego życia oraz najgłębszy sens egzystencji człowieka, będącej udziałem w życiu wiecznym, w życiu samego Boga.

Wyjątkowa pozycja człowieka w świecie, która zakorzeniona jest w aktach Stworzenia, Wcielenia i Odkupienia, w ostatecznym powołaniu go do życia z Bogiem, decyduje o jedynej i niepowtarzalnej godności osoby ludzkiej (EV nr 30). Godność ta jest źródłem przysługujących każdej osobie praw, z których fundamentalnym jest nienaruszalne prawo do życia od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci. Tego prawa nie wolno pozbawiać człowieka przez jakikolwiek akt eutanatyczny.

W Chrystusie doświadczenie umierania staje się jakościowo inne. Chrześcijanin przez śmierć rodzi się do nowego życia — odkupionego i przemienionego Bożą mocą. Wierzący może za św. Pawłem powtarzać: „Teraz zaś już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus” (Ga 2,20).

opr. aw/aw