Liturgia poświęcenia kościoła i ołtarza (II)

Według Kodeksu Prawa Kanonicznego kościół oznacza świętą budowlę przeznaczoną do kultu Bożego, do której wierni maja prawo wstępu w celu oddawania w niej czci Bogu, sprawowania świętej liturgii pod przewodnictwem kapłana (kan. 1214).

Na budowę kościoła konieczne jest zawsze wyraźne zezwolenie biskupa diecezjalnego (w naszej Archidiecezji Arcybiskupa Metropolity) wydane na piśmie (kan. 1215). Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego biskup diecezjalny nie powinien udzielać pozwolenia na budowę kościoła, zanim nie upewni się, że nowy kościół jest w danym miejscu potrzebny ze względu na dobro duchowe wiernych oraz że nie zabraknie koniecznych funduszy na wybudowanie nowej świątyni i sprawowania w niej kultu. Kodeks zaznacza, że wystarczy tu roztropne przewidywanie, że ofiarność wiernych w danej miejscowości, dzielnicy miasta, umożliwi wzniesienie świątyni, jej utrzymania, konserwacji oraz sprawowania w niej liturgii (kan. 1215).

Wydanie zezwolenia na budowę powinna poprzedzić konsultacja biskupa diecezjalnego z Radą Kapłańską oraz proboszczami sąsiednich parafii. Rada Kapłańska wyraża i reprezentuje ogólne dobro Kościoła lokalnego, natomiast proboszczowie sąsiednich parafii powinni być wyrazicielami głównie lokalnych interesów duszpasterskich. Biskup diecezjalny nie jest zobowiązany pójść za sugestiami Rady i wspomnianych wyżej proboszczów, jednakże ich wysłuchanie jest wymagane do ważności udzielonego zezwolenia przez biskupa (kan.127).

Kodeks Prawa Kanonicznego w odniesieniu do wznoszonej nowej świątyni na pierwszym miejscu wymienia wymogi liturgiczne, aby nowy kościół służył wiernym i ułatwiał im uczestniczenie w świętych obrzędach (kan. 1216). Widzimy tu odniesienie do postanowień Soboru Watykańskiego II zawartych w Konstytucji liturgicznej, gdzie powiedziano, że " przy wznoszeniu kościołów należy troskliwie dbać o to, aby nadawały się do funkcji liturgicznych oraz do czynnego uczestnictwa wiernych" (KL 124).

Przeznaczenie kościoła na dom Boży i miejsce modlitwy decyduje także o jego sakralnym charakterze, co powinno go odróżniać od świeckich budowli. Dlatego też wymaga się tu, aby sztuka sakralna, zarówno tradycyjna, jak i nam współczesna, wyrażała rzeczywisty zmysł religijny, charakteryzowała się pięknem oraz prostotą, a także służyła wzbogacaniu i pogłębianiu pobożności wiernych (duchownych i świeckich). Prawodawca stawiając takie wymogi ma na myśli nie tylko biskupa diecezjalnego, udzielającego pozwolenia na budowę kościoła i odpowiedzialnego za prawidłowe sprawowanie liturgii w swoim Kościele lokalnym, ale także wszystkich budowniczych nowych świątyń, wśród nich też tego duszpasterza, który bezpośrednio kieruje daną budową. "Stąd obowiązkiem inwestora jest angażowanie do budowy kościoła ludzi kompetentnych, którzy w znajomości sztuki sakralnej górują nad innymi oraz potrafią wyrazić jej cel: szczerą wiarę i pobożność. Mają to być architekci i artyści plastycy, którzy w zdrowej tradycji kościelnej szukają natchnienia dla nowych form, odpowiadającym potrzebom człowieka dnia dzisiejszego" (E. Przekop). Nad tym wszystkim powinna czuwać Diecezjalna Komisja Sztuki Sakralnej.

Należy też wspomnieć, ze oprócz zezwolenie na budowę biskupa diecezjalnego, potrzebna jest także zgoda władz świeckich.

Obrzędy związane z rozpoczęciem budowy kościoła i położenia kamienia węgielnego

Rytuał przewiduje, że na rozpoczęcie budowy nowego kościoła należy odprawić odpowiednie obrzędy w celu uproszenia Bożego błogosławieństwa dla podjętego dzieła i pouczenia wiernych, że wznoszona z kamieni budowla będzie widocznym znakiem żywego Kościoła, czyli Bożej budowli (por. 1 Kor 3,9), którą są wszyscy ochrzczeni. Zgodnie z tradycją w skład tych obrzędów wchodzi błogosławieństwo placu przeznaczonego pod nowy kościół oraz położenie kamienia węgielnego (ten obrzęd może jednak być dokonany później, np. gdy będą wznoszone ściany świątyni). Wskazane jest, aby tym obrzędom przewodniczył biskup diecezjalny, jeżeli nie mógłby tego dokonać, powinien to powierzyć, np. biskupowi pomocniczemu, biskupowi seniorowi lub kapłanowi, szczególnie temu, który współpracuje ze wspólnotą wiernych wznoszącą nowy kościół. W miejscu, gdzie ma stanąć w przyszłości ołtarz, należy ustawić drewniany krzyż.

O oznaczonej porze wierni gromadzą się w odpowiednim miejscu (poza placem budowy). Biskup ubrany w szaty liturgiczne (może nałożyć kapę lub być w stroju chórowym ze stułą), w mitrze i z pastorałem udaje się wraz z usługującymi do zgromadzonych wiernych, gdzie ich pozdrawia, jak podczas Mszy Świętej słowami: "Miłość Boga Ojca (...)" lub innymi wezwaniami. Następnie odmawia modlitwę, w której prosi Boga, aby lud zgromadzony w Jego imię czcił Go, miłował i szedł za Nim i wzrastał jako świątynia Bożej chwały i doszedł z Bożą pomocą do niebieskiej ojczyzny.

Obecny podczas liturgii diakon mówi: "Idźmy w pokoju", po czym procesja wyrusza na plac budowy. Na czele idzie usługujący z krzyżem między dwoma ministrantami niosącymi zapalone świece, następnie ministranci, duchowieństwo, biskup z diakonami i wierni. W czasie procesji śpiewa się psalm 84 z antyfoną: "Dusza ma tęskni za świątynią Pana" lub inną pieśń. Po dojściu na plac budowy czyta się wybrane fragmenty Pisma Świętego zaproponowane przez Rytuał ze Starego i Nowego Testamentu, śpiewa się psalm responsoryjny, po Ewangelii biskup (lub wyznaczony do tego kapłan) wygłasza homilię, w której należy wyjaśnić odczytane fragmenty Pisma Świętego i znaczenie obrzędów, że Chrystus jest kamieniem węgielnym Kościoła; "budowlą, która ma wznieść Kościół złożony z wiernych, będzie domem Bożym i zarazem domem ludu Bożego".

Po homilii biskup odmawia modlitwę, w której prosi, aby Bóg pobłogosławił swoich wiernych, którzy ofiarnością lub własną pracą przygotowali miejsce pod budowę nowego kościoła. Prosi też, aby wierni tu zgromadzeni i zjednoczeni jednością serc oraz duchową radością mogli wkrótce sprawować świętą liturgię w nowej świątyni, a potem w Niebie wysławiać Boga bez końca. Po modlitwie biskup obchodzi plac pokrapiając go wodą święconą przy śpiewie psalmu 48 z refrenem: "Jak drogie kamienie wszystkie Twoje mury" lub odpowiednią pieśń.

Liturgia błogosławienia placu pod budowę nowego kościoła kończy się błogosławieństwem biskupa oraz rozesłaniem wiernych: "Idźcie w pokoju Chrystusa". (cdn.)

opr. aw/aw