Teologiczny wymiar reguł rozdawania jałmużn

Pod redakcją Wacława Królikowskiego SJ W TROSCE O UBOGICH Wokół Reguł rozdawania jałmużn św. Ignacego Loyoli ISBN: 978-83-7505-862-8 wyd.: Wydawnictwo WAM 2011

Spis wybranych fragmentów Wstęp Teologiczny wymiar reguł rozdawania jałmużn Jałmużna w Biblii Jałmużny Tobiasza

Piotr Kasiłowski SJ

Teologiczny wymiar reguł rozdawania jałmużn

Jałmużna w Biblii

Chociaż w Biblii hebrajskiej nie ma specjalnego terminu na określenie jałmużny, dużo mówi się o przychodzeniu z pomocą ludziom biednym i wielokrotnie zaleca się dobroczynność. W Księdze Powtórzonego Prawa stwierdza się, że w Ziemi Obiecanej nie powinno być ludzi biednych i jednocześnie wzywa się Izraelitów do hojności (por. Pwt 15, 4). Gdy mowa jest o praktykach religijnych, łączy się je z dobrymi czynami: praktyce postu ma towarzyszyć nakarmienie głodnego, przyjęcie bezdomnego i okrycie nagiego (por. Iz 58, 6-8). Prawo nakazuje pomoc ubogim: ziemia ma być uprawiana sześć lat, w siódmym roku winna być pozostawiona odłogiem i nie ma być zebrany z niej plon, by mogli jeść ubodzy (por. Wj 23, 10-11). Dziesięcina co trzy lata ma być przeznaczona między innymi na ubogich (por. Pwt 14, 28). Każdy biedak mógł zbierać winogrona i kłosy, które w czasie winobrania i żniw spadły na ziemię (por. Pwt 23, 25-26).

Słowo „jałmużna”, obecne w polszczyźnie od XV wieku, pochodzi z języka staroczeskiego. Etymologicznie nawiązuje przez język staroniemiecki i łacinę do greckiego słowa eleemosyne, obecnego w tłumaczeniu greckim Starego Testamentu i w Nowym Testamencie. Chociaż jałmużna oznacza: „datek dla biednych i potrzebujących”, to jednak przez swoje powiązanie z eleemosyne ma odniesienie do miłosierdzia i sprawiedliwości. Ze sprawiedliwością jałmużna powiązana jest dlatego, że termin eleemosyne w greckim tłumaczeniu Starego Testamentu oddaje zazwyczaj termin hebrajski sdk — sprawiedliwość. Z kolei sam termin eleemosyne pierwotnie miał znaczenie szersze: miłosierdzie. Oznaczał zarówno miłosierdzie Boga (por. Ps 24, 5), jak i odpowiedź człowieka daną Bogu (por. Pwt 6, 25) czy miłosierdzie człowieka wobec bliźnich (por. Rdz 47, 29), które jest autentyczne, gdy wyraża się w czynie, szczególnie w udzielaniu materialnej pomocy. Z biegiem czasu zawęża się znaczenie terminu eleemosyne do „jałmużny” rozumianej jako datek dla biednych i potrzebujących, co ma miejsce w późniejszych księgach Starego i Nowego Testamentu.

W poniższym artykule zostanie omówionych kilka reprezentatywnych tekstów biblijnych dotyczących jałmużny, zarówno ze Starego, jak i Nowego Testamentu. Kryterium wyboru tekstów była obecność terminu eleemosyne w znaczeniu „jałmużny”.

opr. ab/ab