Jaka była rola lasów i gospodarki leśnej wobec odradzającej się Polski?

Zarządzanie lasami oraz ich użytkowanie na zagrabionych przez Prusy, Austrię i Rosję ziemiach polskich podporządkowane było interesom zaborców. Na pierwszym planie stawiano cele polityczne i gospodarcze. W zaborze pruskim wyprzedaż majątków leśnych w ręce prywatne były intensywne do 1830 roku, następnie zaczęto powiększać zasoby skarbowe, zalesiając grunty nieprzydatne dla rolnictwa oraz wykupując grunty z rąk polskich. Ta druga praktyka była elementem nasilającej się germanizacji i kolonizacji, w której niejednokrotnie uciekano do przymusowych wywłaszczeń.

W chwili utworzenia Królestwa Polskiego w 1815 roku lesistość ziem zaboru rosyjskiego przekraczała 30 proc. Po powstaniu listopadowym ruszyła fala rozdawnictwa dóbr carskim wojskowym i cywilom szczególnie zasłużonym w tłumieniu polskiego zrywu narodowego. Do wybuchu powstania styczniowego aż 150 tys. ha  lasów rządowych – rozdanych lub sprzedanych – trafiło w ręce prywatne. Prawdziwą jednak katastrofą okazały się wylesienia. Ogółem przeciętna lesistość ziem polskich, wynosząca przed rozbiorami 37%, u progu odzyskania niepodległości zmniejszyła się do ok. 23 proc. W ciągu 123 lat zaborów dawna Rzeczypospolita utraciła 1,7 mln ha lasów. Wielkie spustoszenie przyniosła potem wojenna pożoga.

Przed władzami odradzającego się państwa polskiego, wyłonił się problem szybkiego zorganizowania jednolitej administracji leśnej na obszarze trzech byłych zaborów. Po zawarciu, w czerwcu 1919 r. traktatu wersalskiego, a w marcu 1921 r. traktatu ryskiego, które to traktaty określiły granice państwa Polskiego ustanowiono 10 okręgowych zarządów lasów państwowych. Jednocześnie powołano około 330 nadleśnictw. Pełna unifikacja administracji leśnej na obszarze trzech byłych zaborów ustanowiona została rozporządzeniem Prezydenta RP z 30 grudnia 1924 r.

Wystąpiły duże trudności w obsadzeniu stanowisk wysoko wykwalifikowaną kadrą, brakowało leśników na terenach dawnych zaborów pruskiego i rosyjskiego. Szczególnie trudna sytuacja kadrowa była na kresach wschodnich. Kolejnym ważnym zadaniem było wykonanie inwentaryzacji lasów państwowych w celu ustalenia ich powierzchni i zasobności. W latach  1919–1927 kształtował się jednolity system administracji leśnej.

Po 1927 roku na plan pierwszy wysunęły się problemy związane z zagospodarowaniem lasów, których nadrzędnym celem było zwiększenie zasobności lasów, by w przyszłości można było zwiększyć pozyskanie drewna i uzyskać większe dochody nie naruszając ciągłości i trwałości użytkowania. Opracowanie nowych zasad prowadzenia gospodarki leśnej w lasach państwowych minister rolnictwa powierzył Adamowi Loretowi, który został pierwszym kierownikiem Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych. Jego model zrównoważonej gospodarki leśnej funkcjonuje do dziś.

Po 1918 r. niepodległa Rzeczpospolita Polska znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. W złym stanie znajdował się polski przemysł, zbyt osłabiony, by o własnych siłach rozpocząć odbudowę kraju. Uważano, iż najlepszym sposobem ratowania sytuacji finansowej Polski będzie wykorzystanie bogactw naturalnych kraju. Jednymi z głównych surowców, na które zwrócono uwagę, były zasoby drewna z polskich lasów. Według ówczesnych prognoz i przekonań Polska posiadała tyle zasobów leśnych, iż wystarczyłyby one na pokrycie zapotrzebowania krajowego. Jednak prognozy te opierały się na przestarzałych danych i prowadziły do zbyt optymistycznych obrachunków.

Niewątpliwie drewno stało się bardzo popularnym surowcem, powszechnie stosowanym. W dwudziestoleciu międzywojennym drewno odgrywało pierwszorzędną rolę w odbudowie górnictwa. Kopalnia węgla nie mogła istnieć bez materiału drzewnego. Wykorzystanie drewna w transporcie również miało ogromne znaczenie. Tory linii kolejowych spoczywały na podkładach drewnianych. Należy również wspomnieć o wykorzystaniu przez kolej drewna na budowę mostów, magazynów i ramp. Ponadto wzdłuż linii kolejowych ustawione były drewniane słupy telegraficzne i telefoniczne. W rolnictwie drewno było potrzebne do budowy i konserwacji wozów, pługów oraz wielu innych niezbędnych narzędzi. W okresie międzywojennym budownictwo oparte było głównie na drewnie. W taki sposób Lasy Państwowe uczestniczyły w odbudowie państwa polskiego.