Kult

Ks. Mieczysław Maliński

40 odpowiedzi na 40 pytań

Kult

1. Co rozumiemy przez słowo "kult"

Kult jest to najwyższe uwielbienie składane Bogu przez człowieka lub społeczność. W tym uwielbieniu zawarte jest stwierdzenie różnicy, jaka dzieli stworzenie od Stworzyciela, grzesznika od samej Świętości. Kult jest równocześnie dziękczynieniem za to wszystko, co Bóg uczynił i czyni człowiekowi. Wyrazem tego przeżycia są obrzędy kultyczne. Wśród liturgicznych obrzędów są to te najczcigodniejsze, najważniejsze, sprawowane z największą pobożnością. Stanowią one jądro liturgii każdej religii.

Ale kult to, po pierwsze, przeżycie osobiste człowieka. Każdy ma w swojej duszy "Święte świętych", dokąd wchodzi z najgłębszym przejęciem, czcią i szacunkiem. Bywa, że omija je nawet w ciągu długiego czasu. Nie zbliża się, świadomy swojej niegodności, grzeszności, niedojrzałości. Wtedy nawet pacierze są przed drzwiami, nawet nabożeństwa kościelne nie przerywają tego czasu adwentowego.

Ale nawet w tym okresie człowiek jest świadomy Świętości, która tam na niego czeka. Z tym, że byłoby niedobrze, gdyby ten czas się przeciągał. Trzeba wreszcie tam wejść, upaść na kolana w najgłębszej pokorze, przeprosić za tak długie nieprzychodzenie, przeprosić za to wszystko, co wstrzymywało przed wejściem, za swoje nieponaprawiane winy, powtarzane grzechy, za zmarnowane dary, którymi nas Bóg obdarzał mimo naszego trzymania się z daleka.

Potem przychodzimy do Niego, aby Go wielbić, aby trwać przed Nim w głębokiej modlitwie, najchętniej nic nie mówiąc. Takie wewnętrzne przeżycia znajdują na zewnątrz rozmaite kształty. To może być postawa klęcząca. Złożone ręce. Świeczka zapalona, którą zaświecamy przed "naszym" ołtarzem, przyniesione kwiaty.

Oprócz prywatnego kultu jest kult społeczny. To społeczność wierząca w Boga chce Mu wyrazić swój najgłębszy hołd. Bo jest świadoma, że Bóg jest jej Stworzycielem, powołał ją z nicości, jak wszystko co jest - cały świat. Nie tylko stworzył, ale w nim trwa. Jest świadoma, że świat nie tylko jest dziełem Boga, ale wciąż aktualną Jego w nim obecnością. Że wszystko, co w świecie piękne, wielkie, wspaniałe im bardziej jest takie, tym bardziej aktualizuje tę Jego obecność. A zwłaszcza wszystko, co jest wielkie w człowieku i w społeczeństwie, cała jego prawda, w której żyje, wolność, miłość do ludzi ujawniająca się w służeniu tym, którzy pomocy potrzebują i w instytucjach do tego powołanych.

2. Czym się różni kult od religii

Spośród niezliczonych form objawów Bożej ku ludziom dobroci, społeczność wierzących ustala jedno czy parę wydarzeń, w których ta miłość objawiła się w sposób wyjątkowy. Za to składa Bogu szczególne uwielbienie, a również i szczególną wdzięczność. To wydarzenie jest świętowane przez społeczność w sposób nadzwyczajny. Wyznaczani są do prowadzenia tego święta ludzie, którzy są szczególnie godni, którzy zasługują na to, by reprezentowali społeczność.

Tak jest we wszystkich religiach. Dla Żydów takim świętem jest Pascha, dla chrześcijan - Eucharystia. Jest ona sprawowana, jak sama nazwa wskazuje (eucharistein - gr. dziękować), jako dziękczynienie. Dziękczynienie za Słowo Boże, jakie nam Bóg dał. Za to, że przez nie uczył nas, kim jest On sam i kim jest człowiek, co to znaczy żyć w miłości ku Bogu i ku bliźniemu. Uczył nas swoim słowem i swoim życiem. Dziękujemy Mu za Jego mękę i śmierć, którą poniósł za głoszoną Prawdę.

Dziękczynienie to dokonuje się na zasadzie naszego uczestniczenia w tamtych wydarzeniach - przez uczestniczenie w Eucharystii, która je uobecnia. A to wszystko na to, aby w nas rosła miłość do Boga i bliźniego, która jest największym hołdem uwielbienia, jaki człowiek może złożyć Bogu.

Kult odnosi się tylko do Boga. Świętych czcimy. Ale ten akt jest tylko pośredni. Bo w gruncie rzeczy w nich wielbimy Boga. Świętych czcimy ze względu na Boga. Za ich stosunek do Boga, za ich miłość ku Niemu, na ich służbę ludziom z miłości ku Niemu. Wobec tego, używając nawet słowa "kult świętych", mamy na myśli: kult Boga.

opr. ab/ab