Kronika podróży do Indii i Gruzji

KRONIKA PODRÓŻY DO INDII I GRUZJI

Ojciec Święty rozpoczął swą 89. podróż apostolską, której trasa wiodła do stolicy Indii i do Gruzji. Z Watykanu udał się rano helikopterem na rzymskie lotnisko we Fiumicino, skąd kilka minut po godz. 8 odleciał do New Delhi. W podróży towarzyszyli mu m.in. Sekretarz Stanu kard. Angelo Sodano, sekretarz generalny Synodu Biskupów kard. Jan P. Schotte, drugi prefekt Domu Papieskiego bp Stanisław Dziwisz, a także ok. 100 dziennikarzy. Podczas lotu trwającego ok. 7,5 godziny samolot pokonał ponad 6 tys. kilometrów i wylądował w New Delhi o godz. 20 czasu lokalnego. Powitanie na lotnisku miało charakter nieoficjalny. Obecni byli przedstawiciele władz państwowych, indyjscy biskupi wszystkich obrządków oraz przedstawiciele wielu Episkopatów krajów azjatyckich. Ojciec Święty stanął już po raz drugi na ziemi indyjskiej: podczas pierwszej wizyty (31 stycznia — 10 lutego 1986 r.) odwiedził 15 miast i spotkał się m.in. z Matką Teresą z Kalkuty oraz z przywódcą Tybetańczyków Dalaj Lamą.

Z lotniska Papież udał się bezpośrednio do nuncjatury apostolskiej, gdzie zamieszkał na czas pobytu w Indiach.

O godz. 7.30 Jan Paweł II odprawił w kaplicy nuncjatury Mszę św., w której uczestniczyli jego najbliżsi współpracownicy. Następnie udał się do pałacu prezydenckiego Rashtrapati Bawan, gdzie o godz. 9 odbyła się oficjalna uroczystość powitania Ojca Świętego przez prezydenta Indii Kocherila Ramana Narayanana. Po rozmowie z prezydentem, która trwała ok. 30 min., Ojciec Święty przejechał samochodem do Hyderabad House, gdzie spotkał się z wiceprezydentem Indii Shri Krishan Kantem i z premierem Shri Atal Bihari Vajpayee.

Przed południem Jan Paweł II nawiedził Raj Ghat — mauzoleum Mahatmy Gandhiego, które znajduje się w miejscu, gdzie zostały spalone zwłoki wielkiego przywódcy Indii, zastrzelonego przez zamachowca w 1948 r. Na płycie mauzoleum wyryte zostały jego słowa wyliczające siedem grzechów życia publicznego: «Polityka bez zasad / Bogactwo bez pracy / Przyjemność bez sumienia / Mądrość bez charakteru / Handel bez moralności / Nauka bez człowieczeństwa / Kult bez ofiary». W pobliżu mauzoleum Ghandiego znajdują się też pomniki nagrobne poświęcone innym wybitnym postaciom z najnowszej historii Indii — Jawaharlalowi Nehru i Indirze Gandhi. Zgodnie z obowiązującym ceremoniałem Papież zbliżył się boso do płyty mauzoleum i posypał ją płatkami róży, po czym przez dłuższą chwilę modlił się w ciszy. Z Raj Ghat powrócił do nuncjatury.

O godz. 17.30 Ojciec Święty przejechał samochodem panoramicznym ulicami New Delhi z nuncjatury apostolskiej do katedry, aby wziąć udział w uroczystej sesji zamykającej Specjalne Zgromadzenie Synodu Biskupów poświęcone Azji. W katedrze pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa oczekiwali Biskupa Rzymu Ojcowie Synodalni, biskupi z Indii i innych krajów Azji, księża, zakonnicy i zakonnice, członkowie ruchów kościelnych, świeccy oraz przedstawiciele innych wyznań chrześcijańskich.

Na początku uroczystej sesji, która miała charakter Liturgii Słowa, w imieniu zgromadzonych powitał Ojca Świętego przewodniczący delegowany Synodu kard. Stephen Kim Sou-hwan. Po modlitwie w intencji Kościoła w Azji oraz odczytaniu fragmentu Ewangelii św. Jana o Dobrym Pasterzu, Jan Paweł II wygłosił homilię. Punktem centralnym sesji było podpisanie przez Jana Pawła II posynodalnej adhortacji apostolskiej «Ecclesia in Asia» i przekazanie jej Kościołom lokalnym Azji. Po udzieleniu Apostolskiego Błogosławieństwa Ojciec Święty powrócił do nuncjatury.

Na stadion im. Jawaharlala Nehru Ojciec Święty przyjechał o godz. 9. Oczekiwało tu kilkadziesiąt tysięcy wiernych, którzy zgromadzili się, aby uczestniczyć we Mszy św. wieńczącej prace Specjalnego Zgromadzenia Synodu Biskupów poświęconego Azji. Formularz Mszy św. wotywnej: «Jezus, Światłość Świata», wybrany na tę okazję, podkreślał powszechność zbawczego dzieła Chrystusa. W homilii Jan Paweł II nawiązał do hinduistycznego święta świateł («Diwali»), obchodzonego na zakończenie pory deszczowej jako dzień zwycięstwa życia nad śmiercią. Do liturgii wprowadzono również miejscowe śpiewy i tańce. Eucharystia była odprawiana w języku angielskim. Na jej zakończenie Ojciec Święty wręczył egzemplarze posynodalnej adhortacji apostolskiej Ojcom Synodalnym oraz grupie osób reprezentujących Kościoły Azji.

O godz. 16.45 Jan Paweł II udał się z nuncjatury do ośrodka konferencyjnego Vigyan Bhawan na spotkanie z przedstawicielami innych wyznań i religii Indii — hinduizmu, islamu, religii sikhów, dżainizmu, buddyzmu, zaratusztrianizmu, judaizmu i bahaizmu. Przemawiając w różnych językach przedstawiali oni swoje wizje współpracy między religiami, modlili się za Papieża i wyrażali uznanie dla jego działalności w obronie pokoju. Przedstawiciel dżainizmu zaproponował utworzenie międzynarodowej organizacji religii, która miałaby interweniować jako mediator w konfliktach o podłożu religijnym. Władze państwowe reprezentował wiceprezydent Shri Krishan Kant. Ojciec Święty wygłosił przemówienie i pozdrowił osobiście przedstawicieli religii.

Rano Jan Paweł II odprawił Mszę św. w kaplicy nuncjatury, a następnie udał się bezpośrednio na lotnisko, gdzie pożegnali go przedstawiciele Kościoła azjatyckiego. O godz. 10.15 papieski samolot wystartował z New Delhi w kierunku stolicy Gruzji Tbilisi.

Na pokładzie samolotu Ojciec Święty skierował do osób towarzyszących mu w podróży następujące słowa: «Na zakończenie podróży do Azji pragnę serdecznie podziękować wam wszystkim, którzy mi towarzyszyliście. Dziękuję zwłaszcza za wasz wkład w pomyślne zakończenie Synodu poświęconego Azji. Dziękuję dziennikarzom i innym przedstawicielom mediów. Udajemy się teraz na kontynent europejski i cieszę się, że nasza wizyta w Gruzji rozpoczyna się w tak znamiennym dniu: w wigilię 10. rocznicy upadku Muru Berlińskiego, która wzywa do budowania mostów między narodami, państwami, religiami i kulturami. Wszystkim przekazuję serdeczne pozdrowienie, łączę też słowa uznania dla dyrekcji i pracowników Air India. Wszystkim udzielam błogosławieństwa».

Odległość 3 400 km, dzielącą New Delhi od Tbilisi, pokonano w 5 godz. i 30 min. Gruzja, kraj obchodzący 3000-lecie istnienia, przyjęła chrześcijaństwo z rąk misjonarzy antiocheńskich w pierwszych stuleciach po Chrystusie. Prawdopodobnie już w V w. istniał autokefaliczny Kościół gruziński. Pozbawiony niezależności przez carów rosyjskich i dotkliwie prześladowany przez komunizm, odrodził się on po r. 1991 r. Obecnie jego wierni stanowią 65% ludności Gruzji. Śladem wielokrotnych podbojów przez ościenne państwa muzułmańskie jest obecność licznej wspólnoty islamskiej, stanowiącej 11% mieszkańców, natomiast katolików jest w Gruzji ok. 100 tys., czyli niespełna 2%.

W Tbilisi powitał Jana Pawła II prezydent republiki Eduard Szewardnadze, przedstawiciele rządu, korpus dyplomatyczny, prawosławny Katolikos-Patriarcha całej Gruzji Eliasz II, administrator apostolski Kaukazu ks. Giuseppe Pasotto, biskup ordynariusz katolików obrządku ormiańskiego w Europie Wschodniej Nerses Der Nersessian oraz licznie zgromadzeni przedstawiciele Kościoła lokalnego. Temperatura na lotnisku była o 20 stopni niższa niż w Indiach, wiał silny wiatr. Prezydent i Katolikos-Patriarcha wygłosili krótkie przemówienia powitalne. Podkreślając bezprecedensowy charakter wizyty Papieża w Gruzji i na Kaukazie, prezydent stwierdził, że «agenci imperializmu i totalitaryzmu nie zdołali stłumić przywiązania gruzińskiego narodu do świętych ideałów wolności, sprawiedliwości i tolerancji ani wiary w Boga». Patriarcha powiedział, że «Gruzja zawsze starała się umacniać swoje więzi ze światem chrześcijańskim i to pragnienie jest bardzo silne także dzisiaj».

Z lotniska Jan Paweł II w towarzystwie Eliasza II udał się do domu Caritas, który na czas pobytu w Gruzji stał się jego rezydencją. Budowę domu zakończono tuż przed przyjazdem Ojca Świętego, a przeznaczony jest on dla ubogich i bezdomnych.

Po południu o godz. 17.30 Ojciec Święty spotkał się w siedzibie patriarchatu z Katolikosem-Patriarchą i członkami Świętego Synodu Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. W części oficjalnej spotkania Katolikos-Patriarcha i Papież wygłosili do zgromadzonych przemówienia. Papież poświęcił swoje wystąpienie problematyce ekumenicznej, natomiast wypowiedź Patriarchy skupiona była wokół takich zagadnień, jak pokój na świecie i w regionie Kaukazu, walka z terroryzmem, problem uchodźców. W części nieoficjalnej Jan Paweł II i Eliasz II odbyli rozmowę prywatną.

Z siedziby patriarchatu Ojciec Święty w towarzystwie Katolikosa-Patriarchy udał się do katedry patriarchalnej w Mcchecie, pochodzącej z XI w., gdzie według miejscowej tradycji przechowywana jest szata Chrystusa. W katedrze oczekiwało Papieża duchowieństwo prawosławne, mnisi i wierni. Chór katedralny powitał gościa śpiewem pieśni liturgicznych. Katolikos-Patriarcha i Ojciec Święty wygłosili przemówienia. Patriarcha przypomniał wielowiekową, nieprzerwaną tradycję chrześcijańską Gruzji, zwrócił uwagę na obecne problemy kraju (kryzys ekonomiczny, walki wewnętrzne, problem uchodźców, inwazja sekt) i wyraził życzenie, aby «nasze państwa ściśle współpracowały i w pokoju wyszły na spotkanie jubileuszu narodzin naszego Odkupiciela». Na zakończenie spotkania Ojciec Święty i Katolikos-Patriarcha podpisali wspólną deklarację w sprawie pokoju w świecie i na Kaukazie. Wizyta w katedrze zakończyła się o godz. 20.

O godz. 9 w domu Caritas odbyła się skromna uroczystość poświęcenia budynku i znajdującej się w nim kaplicy. Ojciec Święty podkreślił znaczenie dzieł miłosierdzia i chrześcijańskiej solidarności, których przykładem ma być to miejsce. Budynek otrzymał nazwę «Domu dla ubogich» i został przekazany administratorowi apostolskiemu Kaukazu. Prowadzenia domu podjęło się Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Miłości, założone przez Matkę Teresę z Kalkuty.

Punktem centralnym wizyty w Gruzji była Msza św. «Pro Ecclesia» odprawiona przez Jana Pawła II. Do Pałacu Sportu, gdzie sprawowano Eucharystię, przybył prezydent Eduard Szewardnadze, przedstawiciele rządu i korpusu dyplomatycznego oraz rzesze wiernych z całego niemal Kaukazu. Byli wśród nich katolicy obrządku łacińskiego, ormiańskiego i chaldejskiego oraz przedstawiciele innych wyznań i religii. Nie zabrakło również Polaków i osób polskiego pochodzenia z Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu. «Pozdrawiam serdecznie moich rodaków mieszkających w Gruzji — powiedział do nich Ojciec Święty. — Wielu z was przyjechało do Tbilisi z bardzo daleka. Cieszę się bardzo waszą obecnością i ze wzruszeniem wam dziękuję». Msza św. rozpoczęła się o godz. 10 i trwała ok. trzech godzin. W czasie liturgii posługiwano się językiem gruzińskim, angielskim, ormiańskim, rosyjskim, azerskim i asyryjskim. Papież wygłosił po włosku homilię, która była tłumaczona na gruziński. Przed zakończeniem Eucharystii Ojciec Święty ogłosił nominację biskupią administratora apostolskiego katolików obrządku łacińskiego na Kaukazie ks. Giuseppe Pasotto. Zostanie on konsekrowany 6 stycznia 2000 r. w Bazylice Watykańskiej. Po końcowym błogosławieństwie raz jeszcze zabrał głos prezydent Szewardnadze, aby podziękować Papieżowi za odwiedzenie Gruzji.

O godz. 16.45 Jan Paweł II przybył do siedziby władz Gruzji, aby spotkać się prezydentem państwa Eduardem Szewardnadze. Odbył z nim prywatną rozmowę, po czym nastąpiła wymiana darów oraz prezentacja bliskich współpracowników prezydenta i jego rodziny.

W siedzibie władz państwa odbyło się też spotkanie z ludźmi kultury, nauki i sztuki, w którym wziął udział również Katolikos-Patriarcha. Obecny był także prezydent Szewardnadze, który w improwizowanym przemówieniu podziękował Papieżowi za myśli zawarte w jego przemówieniu, które — jak stwierdził — będą miały wielkie znaczenie dla Gruzji nowego stulecia».

Przed opuszczeniem kraju Ojciec Święty zatrzymał się na krótką modlitwę w kościele Świętych Piotra i Pawła w Tbilisi, jedynym kościele katolickim, jaki pozostał otwarty przez cały okres komunizmu. Do kościoła uczęszczali w przeważającej części Polacy mieszkający w Tbilisi, stąd jest on powszechnie znany jako «kościół polski».

Uroczystość pożegnania Papieża odbyła się na lotnisku w Tbilisi. Przybył na nią prezydent republiki, Katolikos-Patriarcha, administrator apostolski, ordynariusz katolików obrządku ormiańskiego oraz liczne grupy wiernych.

Samolot indyjskich linii lotniczych z Ojcem Świętym i osobami towarzyszącymi na pokładzie wystartował z Tbilisi o godz. 19.45 i po ponad 4 godzinach lotu wylądował na rzymskim lotnisku Ciampino. Do Watykanu Jan Paweł II powrócił ok. godz. 22.

opr. mg/mg