Grób z małymi stópkami. Kolejne mogiły dla utraconych dzieci

W Krakowie ukończono 21 zbiorowych miejsc pochówku dzieci, które zmarły przed narodzeniem. W stolicy Małopolski regularnie odbywają się pogrzeby takich dzieci.

K. Krawczyk / PSOŻC

„Nie tylko osadziliśmy nagrobki na mogiłach, ale zobowiązaliśmy się do pieczy nad grobami do końca obecnego okresu dzierżawy każdego z miejsc pochówku, a po jego upływie – do przyjęcia odpowiedzialności finansowej za przedłużenie tego okresu na dalsze lata” – wyjaśnia Wojciech Zięba, prezes Polskiego Stowarzyszenia Obrońców Życia Człowieka, które zajmuje się organizacją pochówków utraconych dzieci. Jak tłumaczy, można dziś powiedzieć, że groby są odpowiednio zadbane.

Od 2026 r. gmina Kraków wprowadza kremację w ramach pogrzebów urządzanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, w tym właśnie dzieci utraconych. Z tego powodu w 13 grobach stowarzyszenie zamieściło dodatkowo niższe urnowe. To rozwiązanie pozwoli zapewnić na kolejne kilkadziesiąt lat godne miejsca pochówku dla nienarodzonych dzieci pozostawianych w krakowskich szpitalach, bez konieczności tworzenia nowych mogił.

„Stowarzyszenie pomaga rodzinom na terenie całej Polski w organizacji pogrzebów rodzinnych. Rodzice zawsze powinni otrzymać wsparcie i zrozumienie dla pragnienia pochowania swojego dziecka. Niekiedy jednak rodziny mierzą się z nieprzezwyciężalnymi trudnościami, aby urządzić dziecku indywidualny pogrzeb. Wówczas pogrzeb zbiorowy jest formą interwencji kryzysowej”

– zaznacza dr Piotr Guzdek, koordynator projektu.

Prawo rodziców

W Krakowie organizowane są pogrzeby zbiorowe, które mają zapewnić każdemu dziecku pożegnanie i godne miejsce złożenia jego zwłok lub szczątków. Rodzicom przysługuje prawo do zorganizowania pochówku dziecka, bez względu na wiek utraconej ciąży, o ile tylko zwłoki lub szczątki płodowe zostały zabezpieczone. Regulacje prawne dają rodzicom możliwość organizacji pogrzebu dziecka, zarówno gdy jego płeć została stwierdzona, jak i wówczas, kiedy pozostaje nieustalona.

Personel medyczny oddziału położniczego jest zobowiązany do uzyskania oświadczenia woli pacjentki przed opuszczeniem szpitala odnośnie do kwestii pochówku dziecka. Pacjentka musi zdecydować, czy wybiera pochówek indywidualny – we własnym zakresie, czy też decyduje się na przekazanie dziecka do pochówku zbiorowego organizowanego przez gminę. Od sierpnia br. rodzice mogą uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego bez konieczności identyfikacji płci dziecka.

Obowiązek gminy

Rodzic ma prawo do urządzenia swojemu dziecku pogrzebu. Jeżeli jednak rezygnuje z tego prawa, to obowiązek sprawienia pogrzebu przechodzi na gminę. Stąd zbiorowe pogrzeby dzieci martwo urodzonych, wyprawiane przez Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej, stanowią realizację obowiązków ustawowych gminy.

„Godność dziecka w stadium prenatalnym znajduje przedłużenie w postawie pietyzmu wobec zwłok płodowych. Afirmacja godności człowieka w okresie prenatalnym nieodwołalnie implikuje okazanie szacunku dla zwłok dziecka poronionego i martwo urodzonego. Stąd też pogrzeby i groby dzieci martwo urodzonych są formą pozytywnej komunikacji pro-life, gdzie o prawie do życia i godności dziecka w okresie prenatalnym nie mówi się w kontekście sporów politycznych, ale w pięknym doświadczeniu szacunku dla zmarłego dziecka” – stwierdza Piotr Guzdek.

Ci, którzy nie mieli możliwości

Zbiorowe groby dzieci utraconych na Cmentarzu Podgórki Tynieckie i Cmentarzu Prądnik Czerwony są licznie odwiedzane przez rodziny spoczywających tu dzieci. Nawiedzają je także rodzice, którzy przed laty z rożnych powodów nie urządzili pochówku swojemu dziecku, a obecnie pragną wspomnieć krótką historię jego życia w tak szczególnym miejscu pamięci o nienarodzonych dzieciach. Zbiorowe groby stają się w ten sposób symbolicznym miejscem pamięci o dzieciach, które nie mają własnego grobu.

„Pochówki zbiorowe wskazują na potrzeby samych rodzin w przebiegu żałoby okołoporodowej, zwłaszcza uznania tożsamości rodzicielskiej i empatycznego towarzyszenia osieroconym małżonkom oraz adekwatnego wsparcia starszego rodzeństwa i dziadków utraconego dziecka”

– podkreśla Piotr Guzdek.

Wyjątkowym symbolem, który pozwala łatwo rozpoznać groby dzieci nienarodzonych na Cmentarzu Podgórki Tynieckie i Cmentarzu Prądnik Czerwony, jest serce z dwoma stópkami i epitafium „Odeszły, aby żyć wiecznie...”. Nagrobki mieszczą imiona i nazwiska tych spośród zmarłych dzieci, dla których sporządzono akty urodzenia.

„Porządkując mogiły, przygotowując niższe urnowe i osadzając nagrobki «zachowaliśmy się jak trzeba», bo nie można było postąpić inaczej, z uwagi na godność zmarłych dzieci i szacunek dla osieroconych rodzin. To przede wszystkim dzieło Darczyńców naszego stowarzyszenia, bez których pomocy realizacja tego zadania byłaby niemożliwa. Dzięki wsparciu Darczyńców krakowskie groby dzieci utraconych stały się znakiem miłości, która pamięta i przywraca nadzieję” – przekonuje Wojciech Zięba.