Kultura Grecka a Stary Testament (wprowadzenie)

ks. Tomasz Jelonek Kultura Grecka a Stary Testament ISBN: 978-83-7720-184-8 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2011

Wybrane fragmenty Wprowadzenie DZIEJE GREKÓW I ICH KULTURY Kultura minojska Kultura cykladzka Kultura mykeńska Wieki Ciemne Epoka archaiczna KSIĘGI JUDYTY I ESTERY

WPROWADZENIE

Biblia powstawała w konkretnych warunkach historycznych, które miały wielki wpływ na formę przekazu treści, jakie znajdujemy w księgach biblijnych. Chrześcijanie treść tę uważają za objawioną, przypisując ją Bożemu działaniu, które jednak pozostawiło ludzkim autorom ich literackie prerogatywy. Natchnienie bowiem — jakie jest przedmiotem wiary chrześcijańskiej — jest takim działaniem Bożym, przy którym autor ludzki w pełni pozostaje autorem, ale dzięki natchnieniu pisze to, i tylko to, co Bóg pragnie, aby było napisane.

Badaniem objawionej treści Biblii zajmuje się teologia, natomiast jej aspekty literackie mogą być badane w ten sam sposób, w jaki postępuje literaturoznawstwo w odniesieniu do wszystkich innych tekstów. Tu zatem jest miejsce na śledzenie uwarunkowań historycznych, jakim podlegali pisarze biblijni i wpływu rozmaitych kultur na przekaz biblijny.

Wśród innych kultur kultura grecka w sposób szczególny wycisnęła na Biblii swoje piętno. Spotkanie Biblii i kultury greckiej przedstawia tak rozległy temat badania, że rozdzielamy go na dwie części. Osobno zajmiemy się relacjami kultury greckiej i Starym Testamentem, a tym samym odniesieniom, ale w stosunku do Nowego Testamentu, poświęcimy odrębne rozważanie.

Po krótkim wprowadzeniu w historię Grecji i jej kulturę, poznawać będziemy ślady spotkania Izraelitów z Grekami, jakie znajdują się w Starym Testamencie. To spotkanie przerodzi się w otwarty konflikt, który opisany został w biblijnych księgach zwanych machabejskimi, a zaistniała sytuacja znalazła swoje odzwierciedlenie także w innych księgach, z którymi postaramy się zapoznać.

Potężnym instrumentem wzajemnego oddziaływania Biblii i kultury greckiej stało się przetłumaczenie ksiąg biblijnych na język grecki, czemu towarzyszyły także dwa ważne zjawiska. Po pierwsze kilka ksiąg, które pierwotnie napisane były w języku semickim, najprawdopodobniej w hebrajskim, po przetłumaczeniu ich na język grecki zachowały się jedynie w tej, wtórnej wersji językowej. Hebrajski pierwowzór zaginął prawdopodobnie dlatego, że księgi te czytane były głównie po grecku przez Żydów z diaspory, czyli rozproszenia, jakie objęło cały ówczesny świat cywilizowany. Te więc czytane, a konsekwentnie także częściej przepisywane, egzemplarze się zachowały, a hebrajskie — z pewnością mniej liczne — zaginęły.

Drugim interesującym zjawiskiem literackim jest powstanie dwu ksiąg w całości i pewnych fragmentów zawartych w innych księgach, od razu w greckiej wersji językowej. Były to pisma związane z diasporą i dlatego napisane zostały w języku przez tę diasporę używanym.

Zagadnienia związane z zastosowaniem języka greckiego w przekazie biblijnym, będą stanowiły treść ostatniej części naszych rozważań.

opr. ab/ab