Dzięki takim gigantom jak Benedykt z Nursji albo Tomasz z Akwinu młody Kościół wytworzył jedno z najskuteczniejszych narzędzi dla przekazu wiary, a mianowicie kulturę chrześcijańską – christianitas. Zgoda, można przecież misjonować i tam, gdzie wciąż nie ma zalążków ani chrześcijańskiego społeczeństwa, ani sztuki, ani edukacji. W takiej sytuacji używa się innych środków misjonarskich, pomnażając wysiłek wszystkich stanów Kościoła. Cierpliwy czas wiary przypomina wtedy sfinksa. Jeśli nawet kultura nie jest jedynym sposobem przekazywania Ewangelii, to jej istnienie skutecznie w tym pomaga. Zupełnie inaczej stoi Kościół, który na danym terytorium może liczyć na chrześcijańskie rodziny albo uniwersytety. Sytuacja zmierza pod górkę, jeśli Kościół ma tylko łyse pole do uprawy.

Nietrudno jest zrozumieć, jakim sposobem ojciec mnichów zachodniego chrześcijaństwa doszedł do imponującego spojenia duchowości oraz intelektu, której owocem było narodzenie się christianitas. Benedykt z Nursji radykalnie i rozumnie kontynuował doświadczenie chrześcijan z początków pierwszego wieku. Odszedł na pustynię. Konieczne było zamanifestowanie dystansu wobec Rzymu, którego struktura rozpaczliwie chyliła się wtedy ku przepaści przerażającej korupcji. Przenikała też czasem do wnętrza młodego Kościoła. Kiedy Benedykt osiadł na chwilę w słynnym Subiaco, musiał szybko wynosić się stamtąd. Dlaczego? Z powodu zawiści kleru diecezjalnego tamtych miast skłaniającego się bardziej ku salonom niż ku Ewangelii. Mnich wiedział jednak dobrze, o co mu chodziło. Po ucieczce z Subiaco, wdrapał się aż na Monte Cassino. Leniwe dusze nie znoszą wysokiego poziomu. Tam na szczycie wraz z siostrą i kilkoma uczniami Benedykt mógł dosięgnąć wreszcie pełnego poziomu ewangelii. W Polsce chyba najbardziej znanym uczniem patriarchy był słynny ojciec Piotr Rostworowski, pod koniec życia rekluz kamedulski. Podobno często pytano Rostworowskiego, jaki punkt ascezy jest strategiczny dla życia duchowego. A on odpowiadał zaskakująco: studium! Jak to? Nie można zbliżyć się do szlachetnego źródła Ewangelii, pozostając w środku prostakiem. Studium jest zaś fundamentem, na którym może opierać się wewnętrzna kultura w człowieku. 

Niezakończona wciąż historia marksizmu zdołała narzucić również katolikom pewien kompleks tkwienia w zakrystii, ubóstwa na pokaz, zaściankowej pobożności, bezgłosu w przestrzeni publicznej czy pokory rozumianej jako bezradne zwieszanie głowy. Tymczasem w dzisiejszym czytaniu z pięknej mądrościowej Księgi Przysłów Bóg obiecuje osobie, która się rozwija, że osiągnie wiedzę Boga (por. Prz 2,5). Taka deklaracja zdumiewa, bo wcześniej, w księdze Rodzaju, ten sam Stwórca zabronił podobnych poszukiwań Adamowi oraz Ewie. Mogli jeść wszystkie owoce poza tymi z drzewa boskiej wiedzy. Skąd aż taka zmiana? Pierwszy człowiek pożądał wiedzy, by adorować samego siebie. Sprawę wyjaśnia dzisiejsza ewangelia Mateusza, która podkreśla również Bożą hojność. Pan Jezus osadza uczniów na dwunastu tronach Izraela (por. Mt 19, 29). Otrzymają po stokroć, będą się rozwijać. Pan nie jest wcale skąpy dla ludzi, którzy potrafią z czystą intencją korzystać z Jego darów.

Jeśli wierzysz w Ewangelię Jezusa, to rozwijaj w sobie również kulturę życia: poczynając od słów, pozdrowień i gestów, chodź potem do teatru, czytaj, studiuj, dbaj o siebie, ubieraj się ze skromną elegancją, bierz udział w wydarzeniach społecznych, inwestuj i pomnażaj talenty. W ten sposób jeden człowiek jednoczy w sobie wiarę i rozum, tworząc kulturę, czyli najlepsze narzędzie dla przekazu wiary.